Tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế trong kỷ nguyên số

Các mục tiêu tham vọng

Kế hoạch nhắm đến nhiều mục tiêu toàn diện với tầm nhìn xa nhằm thúc đẩy nhanh chóng nền kinh tế số của Việt Nam trong một khoảng thời gian tương đối ngắn. Kế hoạch đề ra một số mục tiêu và sáng kiến đáng chú ý, gồm:

Thứ nhất, đóng góp đáng kể vào GDP. Kế hoạch đặt mục tiêu tăng tỷ trọng đóng góp của kinh tế số vào GDP của Việt Nam lên 30% vào năm 2030, tăng đáng kể so với 12% ghi nhận vào năm 2023.

Thứ hai, tích hợp toàn diện trong các ngành. Kế hoạch nhấn mạnh việc tích hợp công nghệ số trong các ngành/lĩnh vực như bán buôn và bán lẻ, nông nghiệp, sản xuất, du lịch và logistics, nhằm nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh.

Thứ ba, phát triển cơ sở hạ tầng và dữ liệu số. Kế hoạch chú trọng việc phát triển cơ sở hạ tầng số mạnh mẽ và bộ dữ liệu chất lượng cao, thúc đẩy việc chia sẻ và mở dữ liệu để thúc đẩy đổi mới sáng tạo và cải thiện hiệu quả, và

Thứ tư, nâng cao quản trị số. Kế hoạch cũng khuyến khích và thúc đẩy các chương trình thử nghiệm các sáng kiến quản trị số tại các bộ, ngành và địa phương, nhằm cải thiện việc cung cấp dịch vụ công và hiệu quả hành chính thông qua các phương tiện số.

Những mục tiêu tham vọng này phản ánh quyết tâm của Chính phủ trong việc phát triển nhanh chóng nền kinh tế số, định vị Việt Nam như một đối thủ cạnh tranh trong bối cảnh số hóa toàn cầu.

Khó khăn và thách thức

Việc triển khai thực hiện Kế hoạch tham vọng này chắc chắn sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, tạo nên sức ỳ và sự cản trở dẫn đến chậm chễ, không hiệu quả trong việc đạt được các mục tiêu đặt ra.

Trước hết, việc thực hiện các sáng kiến và mục tiêu tham vọng của Kế hoạch đòi hỏi một nguồn kinh phí lớn và liên tục trong tương lai.

Các cơ quan bộ, ngành và doanh nghiệp cần một nguồn vốn lớn để thay đổi và nâng cấp các hệ thống phần cứng và phần mềm cũ, nhiều trong số này không tương thích với các nền tảng số mới, gây khó khăn trong việc tích hợp và tối ưu hóa quy trình.

Hiện tại, nguồn kinh phí chuyển đổi số có thể không phải là một vấn đề lớn đối với các cơ quan quản lý, công lập khi có thể dựa vào ngân sách nhà nước. Nhưng đây chắc chắn sẽ là một vấn đề không dễ giải quyết với khu vực doanh nghiệp, đặc biệt các doanh nghiệp vừa và nhỏ, nếu không có hỗ trợ tài chính hiệu quả của Nhà nước.

Vấn đề càng trở nên bức bách hơn nếu xét đến tính tham vọng về thời gian thực hiện các mục tiêu của Kế hoạch và sự thiếu vắng của các quy định pháp luật cụ thể, kịp thời và có hiệu quả về hỗ trợ tài chính chuyển đổi số cho khu vực doanh nghiệp. Những ví dụ có thể tìm thấy về sự hưởng lợi của khu vực doanh nghiệp từ hỗ trợ tài chính của Nhà nước cũng không phải là nhiều, và nếu có thì thường chỉ là cho các doanh nghiệp nhà nước hoặc doanh nghiệp tư nhân lớn.

Thách thức tiếp theo là sự thiếu hụt các chuyên gia có kỹ năng trong lĩnh vực chuyển đổi số. Một công ty sản xuất có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm và đãi ngộ, giữ chân các chuyên gia công nghệ thông tin (IT) đủ điều kiện để triển khai và quản lý các hệ thống số mới. Điều này cũng chỉ ra những khó khăn và thách thức rộng hơn liên quan đến việc giáo dục, đào tạo và kinh phí thực hiện để đảm bảo rằng các nhà lãnh đạo và người lao động ở mọi cấp độ có kỹ năng và kiến thức cần thiết để thực hiện và hưởng lợi từ chuyển đổi số. Và, xin nhắc lại, cần đặt nhiệm vụ này trong bối cảnh thời gian hữu hạn được quy định trong Kế hoạch.

Thách thức chính thứ ba liên quan đến quyền riêng tư và an ninh dữ liệu. Đảm bảo an ninh của dữ liệu số trước các rủi ro và mối đe dọa mạng trong quá trình chuyển đổi số sâu rộng với thời hạn ngắn là một thách thức lớn với mọi cơ quan chính phủ và doanh nghiệp. Quyền riêng tư chắc chắn sẽ có khả năng bị xâm phạm, lạm dụng nhiều hơn, gắn liền với việc thu thập nhiều dữ liệu cá nhân và tổ chức hơn.

Thứ tư, thực hiện chuyển đổi số nhanh chóng và toàn diện theo Kế hoạch sẽ đặt ra thách thức không nhỏ cho việc đảm bảo tuân thủ quy định trong hoạt động của các cơ quan và tổ chức. Việc theo kịp các quy định thay đổi, chẳng hạn một tổ chức tài chính phải điều chỉnh các thực hành số của mình để tuân thủ các luật bảo vệ dữ liệu mới, có thể phức tạp, tạo ra tư tưởng chây ỳ, đối phó.

Ngoài ra, cũng cần phải kể đến một số thách thức khác như tình trạng thất nghiệp có thể sẽ gia tăng như là hậu quả trực tiếp của việc tăng cường tự động hóa và chuyển đổi số; Khoảng cách, bất bình đẳng số sẽ gia tăng khi không phải ai cũng có quyền truy cập công bằng vào các công nghệ số; và Khuôn khổ pháp luật sẽ bị tụt hậu trở thành yếu tố cản trợ sự phát triển tiến bộ của chuyển đổi số khi các nhà quản lý làm chính sách bị tụt hơi trong cuộc chạy đua theo kịp tốc độ thay đổi công nghệ nhanh chóng.

Chiến lược và giải pháp

Các mục tiêu được đặt ra trong Kế hoạch là tham vọng, nhưng có thể đạt được với sự lãnh đạo mạnh mẽ, hợp tác và cam kết giữa các ngành nhằm tạo dựng các nền tảng và điều kiện tiên quyết. Về phía Chính phủ, cần bảo đảm rằng:

– Hạ tầng số được xây dựng hoàn thiện và nâng cấp không ngừng để hỗ trợ nhu cầu ngày càng tăng của kinh tế số. Điều này gắn liền với việc đảm bảo cung cấp, hỗ trợ tài chính đầy đủ và hiệu quả cho các cơ quan quản lý và doanh nghiệp đầu tư thực hiện chuyển đổi số.

– Đầu tư hạ tầng số cũng phải gắn liền với đẩy mạnh giáo dục và đào tạo số để cung ứng đầy đủ nguồn nhân lực thiết yếu thực hiện chuyển đổi số trên quy mô quốc gia, cũng như đảm bảo rằng các công nghệ số có thể tiếp cận được với tất cả các phân khúc của dân số và địa bàn dân cư, góp phần thu hẹp khoảng cách số giữa các địa phương, vùng miền, hay các tầng lớp dân cư.

– Môi trường pháp lý hoàn chỉnh với các chính sách và quy định có liên quan được ban hành đầy đủ, đồng bộ và liên tục được cập nhật theo hướng tiến bộ, tích cực để tạo ra môi trường thân thiện, hỗ trợ và khuyến khích đổi mới và bảo vệ các quyền liên quan đến số hóa.

– Hợp tác công – tư được chú trọng và khuyến khích nhằm tận dụng sức mạnh của cả khu vực công và tư để thúc đẩy các sáng kiến số.

– An ninh mạng được tăng cường qua việc thực hiện các giao thức an ninh mạng mạnh mẽ và kiểm tra thường xuyên nhằm giúp bảo vệ chống lại các mối đe dọa mạng.

Đối với khu vực doanh nghiệp, bên cạnh sự hỗ trợ cần thiết có điều kiện của Chính phủ, các doanh nghiệp cần chủ động đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, áp dụng các công nghệ tiên tiến để nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo ra sản phẩm, dịch vụ mới, coi đây là chìa khóa để mở ra con đường phát triển bền vững. Doanh nghiệp cũng cần phải tích cực đổi mới mô hình kinh doanh dựa trên nền tảng số, tận dụng các cơ hội từ kinh tế số để mở rộng thị trường và tăng trưởng doanh thu, đồng thời chủ động nâng cao năng lực quản trị thông qua ứng dụng các công cụ quản trị số để tối ưu hóa quy trình, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Triển vọng

Có thể nói rằng, Kế hoạch hành động quốc gia về phát triển kinh tế số giai đoạn 2024 – 2025 là một bước đi quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi số tại Việt Nam. Việc triển khai hiệu quả các nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế trong kỷ nguyên số, với kinh tế số là một cấu thành, động lực quan trọng cho tăng trưởng GDP. Cụ thể hơn, đóng góp của kinh tế số vào GDP của Việt Nam được dự đoán sẽ tăng mạnh và chiếm đến 30% GDP vào năm 2030 từ con số 12% năm 2023 (theo số liệu của Trade.gov).

Kế hoạch cũng được kỳ vọng sẽ nâng cao Chỉ số chuyển đổi số quốc gia thêm 48% trong 3 năm, từ 0,48 năm 2020 lên 0,71 năm 2022, với kỳ vọng đạt 0,75 vào cuối năm 2023. Ngoài ra, việc quyết liệt thực thi Kế hoạch cũng sẽ góp phần quyết định vào thành công của phát triển dịch vụ công trực tuyến, với mục tiêu 80% dịch vụ công trực tuyến đạt mức độ 4 vào năm 2025, cung cấp dịch vụ trên nhiều nền tảng, bao gồm cả thiết bị di động.

Việc tích cực thực thi Kế hoạch còn là một động lực mạnh mẽ để các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt trong các ngành hàng không, ngân hàng, y tế và viễn thông… ngày càng triển khai các giải pháp công nghệ thông tin tiên tiến để nâng cao hiệu quả hoạt động và hỗ trợ tăng trưởng bền vững.

Tuy nhiên, như trên đã nói, chìa khóa để Kế hoạch thành công là sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp vCà cộng đồng, cùng nhau vượt qua các thách thức và tận dụng các cơ hội mà kinh tế số mang lại.

“

Tài liệu tham khảo:
[1]. Quyết định 1437/QĐ-TTg năm 2024 về Kế hoạch hành động
quốc gia phát triển kinh tế số giai đoạn 2024 – 2025.
[2]. Bài viết “Kế hoạch hành động quốc gia về phát triển kinh
tế số giai đoạn 2024 – 2025” trên Cổng thông tin điện tử Bộ
Thông tin và Truyền thông.
[3]. Bài viết “Chính thức ban hành Kế hoạch hành động quốc gia
về phát triển kinh tế số giai đoạn 2024 – 2025” trên Tạp chí
Công Thương.
[4]. Bài viết “Kế hoạch hành động quốc gia về phát triển kinh tế
số giai đoạn 2024 – 2025” trên Báo Tin Tức.
5.Bài viết “Kế hoạch hành động quốc gia về phát triển kinh tế số
giai đoạn 2024 – 2025” trên Báo VnEconomy.